ÜRETİM
Üretimin elemanlarından olan tabiat ve toprak İslam ekonomisinde Allah'ın insana vermiş olduğu bir emanet ve nimet olarak O'nun koyduğu kanun ve kurallar çerçevesinde kullanılmak durumundadır
.
Üretimi gerçekleştiren faktörlerden ikincisi de emektir. İslam insan emeğine çok büyük önem vermiştir. İslam'a göre ibadet yaratılış sebebidir. Zariyat 51/56. Salih ameller ibadet kavramının içinde çok geniş bir yer tutar. İnanmak şartıyla salih amel işleyen kullara ebedi hayat vaat edilmiştir. Mesela bkz. Bakara 2/25.
Üretici olan ve insanlara faydası dokunan kişi inandığı sürece Allah'ın yeryüzündeki halifesi olma sıfatına hak kazanmıştır.Nur 24/55.
Allah Teâlâ kâinatı insanın faydalanması için yaratmış ve ona musahhar kılmıştır. Hayvanlar, bitkiler ve cansız varlıklar, su kaynaklan, yeryüzü ve gökyüzü hep insanın maddi ihtiyaçlarını tatmin için yara-tılmıştır. Bakara 2/22.
Geniş manasıyla insan emeği onun kâinat içersindeki yerini tayin eder. İnsanın sorumluluğunu biçimlendiren ve onun kıymetini tayin eden de onun emeğidir Bkz. Zümer, 53/39-40. Erkek ve kadın arasında bu açıdan hiçbir fark bulunmamaktadır.
İnsan hasta olmamaya çalıştığı gibi, işçi olmamaya da yani başkasının işini (karın tokluğuna, köle statüsü gibi) yapmamaya da çalışmalıdır. Mümkün olduğu kadar herkes kendi işinde çalışmalı; İş hayatı ortaklaşa yürütülmelidir. İşte bu imkân bugün bireye verilmemektedir. Hâlbuki toplum bireyin velisi olduğundan, onun hem vekili ve hem de kefili durumundadır. Bu yüzden bireye serbest çalışma kredisi verilmeli, böylece birey sevdiği ve beceri sahihi olduğuna inandığı bir alanda kendisi iş kurabilmelidir. Zamanımızda ise böyle bir uygulama yoktur; hatta buna bir hayal gözüyle bakanlar dahi olabilir.
Üretim faktörlerinden birisi de sermayedir. Geniş anlamda sermaye, gelir elde etmek üzere işletilebilecek her türlü mal ve paradır.
İslam ekonomisi çerçevesinde sermaye, iktisadi faaliyete emekle birlikte katılan ve bereket için dua edilen, bu faaliyet neticesinde de ihtiyaçları karşılayan bir üretim faktörüdür.
İslam sermayeyi, üretim faktörleri yanında başka şeyleri de ihtiva eden mal kavramı içersinde ele alır. Mal ise mülkiyete mevzu olan, alınıp satılan, faydalı olup piyasa değeri ve fiyatı taşıyan şeydir. Bu tanım meta tarifiyle birleşmektedir. Hava ve güneş ısısı gibi faydalanılabilen fakat mülk edinilemeyen şeylerle bozulmuş gıda maddeleri gibi, mülk edinilebilen fakat faydalanılamayan şeyler mal kavramının dışında kalır.
Allah’ın, sizin için geçim kaynağı yaptığı mallarınızı aklı ermezlere vermeyin. O mallarla onları besleyin, giydirin ve onlara güzel söz söyleyin. NİSÂ 4/5
'Duvar ise, şehirde, iki yetim erkek çocuğa aitti. O duvarın altında çocuklara ait kenz/hazine vardı. Babaları da dindar, ahlâklı, hayır-hasenat sahibi, mü’min, sâlih bir adamdı. Rabbin onların erginlik, yaşlarına gelmesini, Rabbinden bir rahmet olarak hazinelerini( كَنزَهُمَا) kendilerinin çıkarmasını istedi. Bu icra planını da kendiliğimden uygulamadım. İşte, senin sabredemediğin şeylerin içyüzü budur.' dedi. KEHF 18 / 82
Faiz haricinde emek sarfedilerek kazanılan mallar kişilerindir. Bakara 2/279
Sermaye sürekli olarak üretim süreci içinde kalmalıdır. İslam'ın mülkiyete getirdiği sınırlamalarHaşr 59/7; Tevbe 9/34. ve İslam vergileme politikası sermayenin hem üretim sürecinin dışına çıkmasını önler hem de bütün toplumda yaygınlaşmasını sağlar. Yıllık olan vergilendirme günümüz şartlarında anlık vergilendirmeye kadar süresi daraltılabilir. Zira tarım tsektörünün yanında, hayatımıza sanayi sektörü de girmiştir.
İslam faiz yasağı ile sermaye sömürüsünü, fakir ve miskinlere devlet bütçesinden yardım etmekleTevbe 9/60. de emek sömürüsünü önlemiştir. Böylece sermayenin emek üzerinde baskı kurmasına mani olmuş ve aralarında iş birliğinin kurulmasını ve akıcılığı sağlamaya çalışmıştır.
TÜKETİM
"Mallarını gece ve gündüz gizli ve açık olarak harcayanlar (infak edenler) yok mu, işte onların Rableri katında ecir ve mükâfatları vardır." Bakara 2/274.
Ey Âdem oğulları! Her secde edişinizde güzel elbiselerinizi giyin; yeyin, için, fakat israf etmeyin; çünkü Allah israf edenleri sevmez. A'RÂF 7 / 31
